عصر نمایشگاه- شرکت نمایشگاههای بینالمللی ارومیه (سهامی خاص) به مساحت ۶ هکتار در محل پارک جنگلی ارومیه واقع شده است. مساحت سالنهای سرپوشیده این سایت ۱۵۰۰۰ متر مربع و فضای باز این مرکز ۳۰۰۰۰ متر مربع است.
به گزارش پایگاه خبری «عصر نمایشگاه»، در این مطلب گفتوگویی تفصیلی با دکتر امیر مسعود فاتحی، مدیرعامل این سایت نمایشگاهی و عضو هیات مدیره انجمن نمایشگاهی ایران در خصوص صنعت نمایشگاهی ایران و سایت رویدادهای ارومیه انجام دادهایم که میخوانید.
جناب فاتحی، لطفا در ابتدا از سوابق خود در صنعت نمایشگاهی بفرمایید.
40 سال سابقه کار در صنعت دارم، مدیرعامل نمایشگاه و عضو هیات مدیره آن هستم، در اتاق بازرگانی ارومیه سمت دارم، مسئول کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ارومیه هستم و در بدو تشکیل نمایشگاه ارومیه در هیات مدیره بودم. نزدیک 20 سال است که در صنعت نمایشگاهی حضور دارم و با فعالیتهای نمایشگاهی آشنا هستم.
سابقه نمایشگاه ارومیه چقدر است و چگونه به وجود آمد؟
سال 76 میان مسئولان اتاق بازرگانی و صنعت، معدن و تجارت و کشاورزی ارومیه ایده ساخت مرکزی برای ارائه محصولات صنعتی مطرح و با استاندار در اینباره گفتوگو شد.
قبل از آن نمایشگاههای کوچکی در سالنی در ارومیه برگزار میشد و به این نتیجه رسیدیم که محلی برای برگزاری نمایشگاهها در ارومیه اختصاص داده شود. این همزمان شد با سفر مرحوم آیت اللههاشمی رفسنجانی به ارومیه و ایجاب کرد که قابلیتهای استان را به رئیس جمهور نشان دهند. برای این منظور باید در کوتاهمدت محلی برای نمایشگاههای استان اختصاص داده میشد که محل فعلی پارک جنگلی ارومیه انتخاب شد و با وجود مشکلات زمین و مالکیت آن که حل نشده بود، با همکاری 100 نفر از فعالان اقتصادی ارومیه و مساعدت استانداری یک سالن 1900 متری احداث و فعالیت نمایشگاهی ارومیه آغاز شد.
بعد از آن هیات موسسان تشکیل شد و فعالیت خود را شروع کرد. به تدریج در سال 84 دومین سالن به فضای نمایشگاهی 2000 متر مربع هم ساخته شد و مورد بهرهبرداری قرار گرفت چرا که با گسترش فعالیتهای نمایشگاهی، کمبود فضا به شدت احساس میشد به طوری که گاه نمایشگاهها را در فضای باز و یا در چادرها برگزار میکردند.
در سال 88 هم سالن سوم مرکز نمایشگاهی ارومیه در 3 طبقه و با فضای نمایشگاهی حدود 10000 متر مربع ساخته شد و تاکنون به تدریج امکانات رفاهی هم به نمایشگاه اضافه شده است اما هنوز هم به امکانات بیشتری برای بهرهبرداری و رسیدن به سطح استانداردهای جهانی نیاز است.
وضعیت مالکیت نمایشگاه ارومیه چگونه است؟ آیا خصوصی اداره میشود یا خصولتی است؟
شرکت نمایشگاههای بینالمللی ارومیه کاملا خصوصی است و سهامداران آن هم از فعالان اقتصادی هستند.
مسئولان استان هم حدود 7 یا 8 سال قبل با بیمیلی حدود 200 میلیون تومان به نمایشگاه کمک کردند و این را در قالب واگذاری سهام به کارمندان دستگاههای اجرایی استان منظور کردند که بین 6000 عضو تقسیم شد اما این سهام به صورت بینام است.
سهام نمایشگاه الان بین 180 عضو از فعالان اقتصادی استان که عضو اتاق بازرگانی هم هستند و 6000 کارمند دولتی تقسیم شده است؛ الان ما دارای 6000 عضو با درصد کم سهام هستیم که در فعالیتهای نمایشگاهی استان ذینفع هستند. اما برگزاری مجامع برای این تعداد عضو مشکلاتی ایجاد میکند.
نگاه به صنعت نمایشگاهی در جهان و ایران چه تفاوتها و شباهتهایی با هم دارند؟
نقش نمایشگاهها در توسعه صنایع و بازاریابی کاملا مشخص است به طوری که با اینکه تکنولوژی و فضای مجازی پیشرفتهای قابل توجهی دارند اما صنعت نمایشگاهی جذابیت و تازگی خود را حفظ کرده و هنوز هم نمایش مستقیم محصولات به مشتری حرف اول را در دنیای اقتصاد میزند.
مذاکرات حضوری و گفتوگوهای رودررو، باز هم اولویت نخست را نزد فعالان اقتصادی دارد. از این رو فعالیتهای نمایشگاهی از الزامات صنعتی برای گسترش بازارهای تجاری است به طوری که کشورهای پیشرفته که اتفاقا خیلی هم زود به سراغ فعالیتهای نمایشگاهی رفتند و امروز در جایگاه بالایی در دنیای مجازی و بازاریابیهای اینترنتی قرار دارند، نهتنها از فعالیتهای نمایشگاهی خود نکاستند بلکه به حجم آن نیز افزودهاند و به طور روزافزون از این صنعت کسب درآمد میکنند.
پس این صنعت باید در کشور ما هم جدی گرفته شود و علاوه بر کسب درآمد از آن، باید به ابزاری برای بازاریابی و گسترش روابط تجاری تبدیل شود و از این طریق باید به راههایی دست پیدا کنیم تا بتوانیم صادرات خود را افزایش دهیم و تعاملات خود را با دنیا ایجاد کنیم. ارتباطات قوی با تجار و بازرگانان و تولیدکنندگان و به موازات آن با دانش و تکنولوژی موجود در جهان از طریق برگزاری نمایشگاههای قدرتمند دور از دسترس نیست.
چه پیشنهادهایی برای ارتقای این صنعت در ایران دارید؟
صنعت نمایشگاهی در ایران شکل گرفته است و کم و بیش در بیشتر نقاط کشور شاهد برگزاری رویدادهای نمایشگاهی هستیم و در تهران هم این فعالیت صنعتی از سالهای پیش از انقلاب شروع شده است و با فراز و نشیبهای زیادی همچنان ادامه دارد و ضرورت دارد که به آن توجه شود.
در قدم اول، موضوع مربوط به دستاندرکاران و متولیان این صنعت است و باید به توسعه و تقویت و حمایت از صنعت نمایشگاهی اهتمام کنند. در عین حال بخش خصوصی وارد این کار شده است اما کافی نیست چرا که نمایشگاهها جزو زیرساختها تلقی میشوند و به همین علت بازده اقتصادی تنها برای صاحبان نمایشگاه نیست و منافع نمایشگاه بیشتر برای مشارکتکنندگان و به طور کلی برای صنعت یک کشور است.
از نظر طبقهبندی درآمد نسبت به بازده اقتصادی یک نمایشگاه شاید برگزاری یک رویداد توجیه اقتصادی برای برگزارکننده نداشته باشد و تنها این درآمد متوجه بخش تولیدکننده باشد. از این رو دولت باید در ایجاد این زیرساختها به بخش خصوصی کمک کند و این کمک میتواند در قالبهای مختلف مثل اختصاص زمینهای مناسب برای احداث سایت نمایشگاهی باشد.
سرمایهگذاری در نمایشگاه زمانبر است تا به سود برسد و از آن نمیتوان انتظار سود فوری و کوتاهمدت داشت و در کوتاهترین زمان ممکن حداقل یک تا دو سال طول میکشد تا به سود برسد.
بینندهای که محصول شما را در نمایشگاه دیده است باید به جمعبندی برسد که آیا واقعا محصول شما میتواند نیاز وی را برطرف کند یا خیر و پس از آن تازه اقدام به برقراری ارتباط با مجموعه شما خواهد کرد.
تقویم نمایشگاه ارومیه چگونه است و چه فاکتورهایی در برگزاری رویدادها مد نظر قرار میگیرد؟
ما یک روال معمولی داریم که هر سال تقویم را برای سال آینده تنظیم میکنیم و این تقویم یک چارچوب دارد که با توجه به ظرفیتها و پتانسیل موجود در منطقه و بر اساس نیازها و ضرورتها تقویم تنظیم میشود. در طول این چند سال چارچوب عمده تقویم نمایشگاه ارومیه حفظ شده و تنها تغییراتی در آن اعمال شده است که باعث شد بسیاری از نمایشگاههایی که بازده خوبی نداشتند، از تقویم حذف کنیم و نمایشگاههای جدید را با قابلیتهای ویژهای که نیاز بیشتر به آنها احساس میشد، جایگزین کنیم و این کار را همواره انجام میدهیم و براساس رتبهبندی و نیازها و توانمندیهای موجود تقویم را مورد بازبینی و برنامهریزی مجدد قرار میدهیم.
با توجه به این موضوع که چارچوب تقویم سایت نمایشگاهی ارومیه ثابت است، امکان افزایش کمی رویداد به آن کمتر میسر میشود و مانند صنایع تولیدی نیستیم که بتوانیم تولیدات خود را افزایش دهیم و تیراژ را بالا ببریم. همچنین در برگزاری هم دچار محدودیت هستیم و با توجه به مناسبتهای ماه و تعطیلات آن، بیش از 2 تا 2.5 نمایشگاه نمیتوانیم برگزار کنیم. همچنین موقعیت قرارگیری نمایشگاه ارومیه که در پارک جنگلی این شهر و در بالای تپه قرار دارد و در فصول سرد سال و بارندگی دسترسی به نمایشگاه مشکل میشود، امکان برگزاری نمایشگاه را در 2 ماه دی و بهمن نداریم و در این دو ماه نمایشگاه برگزار نمیکنیم. اما در اسفند ماه که هوا بهتر میشود 3 نمایشگاه برگزار میکنیم و فروردین ماه هم به علت نوروز و تعطیلات نمایشگاه برگزار نمیشود. همچنین در ماههای محرم و صفر و رمضان هم محدودیتهایی در برگزاری نمایشگاه وجود دارد. فصل نمایشگاه در ارومیه تقریبا 9 ماه است. در ایران بیش از 300 روز نمیتوان نمایشگاه برگزار کرد و این رقم برای سایت ارومیه کمتر است. از این رو در ارومیه سعی میکنیم روی نمایشگاههای باکیفیت و متناسب با نیازهای استان سرمایهگذاری کنیم و از برگزاری رویدادهای بیکیفیت و یا رویدادهایی که استقبال کمتری از آنها میشود، جلوگیری میکنیم. با این الگو شرایط نمایشگاه ارومیه در سالهای اخیر بهبود یافته است و این روند را در آینده برای بالا رفتن خدمات و کیفیت نمایشگاه ارومیه ادامه خواهیم داد.
آیا در سایت نمایشگاهی ارومیه برای نداشتن همپوشانی میان نمایشگاههای تجاری با دیگر سایتها و نمایشگاههای استانها کاری انجام میدهید؟
بله، مشکل عمده صنعت نمایشگاهی ایران، همپوشانی نمایشگاهها با یکدیگر است، یعنی تعداد سایتهای نمایشگاهی در کل کشور زیاد است و این برای برگزارکنندگان و مشارکتکنندگان نمایشگاهی مشکل ایجاد کرده است.
انجمن سایتهای نمایشگاهی ایران حدود 33 عضو دارد که در این سایتها نمایشگاه برگزار میشود و نمیتوان طوری برنامهریزی کرد که هر عنوان نمایشگاهی در یک زمان تنها در یک مکان برگزار شود و مشارکتکنندگان مجبور به انتخاب بین مراکز نمایشگاهی هستند و باید انتخاب کنند که کدام رویداد بازده بیشتری برایشان دارد. البته ما سعی کردیم تقویم نمایشگاهی ارومیه با نمایشگاههای شمال غرب کشور و شهرهای بزرگ همپوشانی نداشته باشد.
نقاط ضعف صنعت نمایشگاهی از دید شما که عضو هیات مدیره انجمن نمایشگاهی ایران هستید، کجاست؟
در تشکیل صنعت نمایشگاهی مثل سایر صنایع در کشور، برنامهریزی مناسبی صورت نگرفته است. بدون برنامه و بدون طرح تشکیل شده است و بدون اینکه بدانیم چه اهدافی در کشور برای این صنعت اهمیت بیشتری دارد، اقدام به تشکیل آن کردیم.
همچنین هر استان حق خود میداند که سایت نمایشگاهی داشته باشد و با توجه به سیاستهای خود در تنظیم بازار، الزامات تجاری و غیره اقدام به برگزاری نمایشگاههای تجاری مختلف کند. اما خیلی از سایتها از حداقل استانداردهای نمایشگاهی هم برخوردار نیستند و اهداف شکلگیری آنها هم مشخص نیست و این آسیب بزرگی را به صنعت نمایشگاهی کشور وارد میکند.
نکته بعدی، صدور مجوزهای نمایشگاهی بسیار بیبرنامه و خارج از ضابطه است که توسط ارگانهای غیرمرتبط صادر میشود و باعث ناهماهنگی و برگزاری نمایشگاههای غیرکارشناسی و بدون بازخورد مناسب میشود و در طولانیمدت توان صنعت نمایشگاهی را کاملا نابود میکند.
به اعتقاد بنده باید صدور مجوزهای برگزاری نمایشگاه در اختیار تشکلهای تخصصی این صنعت نظیر انجمن نمایشگاهی قرار بگیرد و بر اساس قابلیتها، ظرفیتها و توانمندیهای هر منطقه مجوز برگزاری نمایشگاه تحت نظارت سازمان توسعه تجارت صادر شود. اما اینگونه نیست و تشکلها قدرت کافی و کامل را در تصمیمگیریها ندارند و تحت نظر سازمانهای دولتی اداره میشوند.
صنعت نمایشگاهی نسبت به آینده خود بیگانه است و نمیداند در آینده چه راهی را برای پیشرفت باید طی کند. از این رو باید تشکلی قوی و قدرتمند تشکیل شود که به این صنعت شکل دهد و اشکالات را مرتفع و منافع اعضا را تامین کند؛ منافعی مانند کنترل تعداد اعضا، تنظیم برنامه و...
نبود متولی واحد و بیبرنامگی از مهمترین اشکالات صنعت نمایشگاهی ایران است. تاکنون از سوی دولت به سایتهای برگزاری نمایشگاه هیچ کمکی نشده اما به مشارکتکنندگان در رویدادهای مختلف یارانه اختصاص داده شده است. برگزارکنندگان هم از دریافت کمکهای دولتی بینصیب بودهاند. حتی کمکی به عنوان یارانه نمایشگاههای خارجی از سوی دولت پرداخت میشد هم متوقف شده و آنها هم دیگر پرداخت نمیشود. نمایشگاههای خارجی باید مورد حمایت دولت قرار بگیرند چراکه در توسعه اقتصادی و تجاری موثر هستند.
صنعت در واقع نقطه تلاقی علم و اقتصاد است و اگر ما صنعت نمایشگاهی را به این مجموعه اطلاق میکنیم باید شامل این تعریف شود. یعنی اشتغال، افزایش بازده اقتصادی، افزایش رقابت و… را شامل شود اما با اینکه ما واژه صنعت را در نمایشگاه یدک میکشیم از هیچ یک از مزایا و امکانات آن بهرهمند نیستیم.
یکی از الزامات پیشرفت تجاری در دنیا، داشتن صنعت نمایشگاهی قوی و بهروز است. همانطور که در گذشته شاهد بودیم، کشورهای غربی دارای صنعت نمایشگاهی قدرتمند و در عین حال بلوک شرق (شامل شوروی و کشورهای اقماری آن) فاقد این صنعت بودند و الان هم کشورهای تجزیه شده از شوروی کم کم وارد این صنعت میشوند و اقدام به تأسیس سایتهای نمایشگاهی میکنند. پس اگر ما خواهان رشد اقتصاد و اختلاط با دیگر کشورها هستیم باید به این صنعت رسیدگی شود و از این اوضاع نابسامان رهایی پیدا کند.
نقاط قوت صنعت نمایشگاهی ایران را در چه میبینید؟
در چند سال اخیر نقش صنعت نمایشگاهی در جامعه شناخته و ضرورت آن حس شده است. حضور در نمایشگاهها بخشی جداییناپذیر فعالیتهای اقتصادی شرکتهای بزرگ و مهم تجاری و تولیدی شده است.
نکته دیگر ورود نسل جدید و تحصیل کرده در این صنعت است که باعث پیشبرد اهداف نمایشگاهی میشود و باید برنامههای مدونی برای ورود هر چه بیشتر این جوانان مستعد و باانگیزه به کسبوکار نمایشگاه شود تا بتوانیم قابلیتهای نمایشگاه را بیش از پیش ارتقا بخشیم.
نقاط قوت این صنعت بسیار کمتر از نقاط ضعف آن است و دلیل این امر هم این است که نسبت به دنیا دید منفی داریم و فعالیت نمایشگاهی هم یک فعالیت جهانی است. با درهای بسته کشور و فعالیتهای محدود نمیتوان در آن موفقیتی بزرگ کسب کرد.
نگاه ما به غرب اشتباه است. ما فکر میکنیم کالاهای غربی خوب است اما فرهنگ غربی بد است و قابل استفاده نیست در صورتی که در تعریف درست، آن فرهنگ باعث به وجود آمدن چنین کالاهای خوبی شده است و ما باید فرهنگ درست غربی را هم در کنار کالاهای آنها بشناسیم و نکات مثبت آن را در کار و تجارت خود استفاده کنیم.
طرح توسعهای برای نمایشگاه ارومیه در نظر دارید؟
برای توسعه سایت نمایشگاه ارومیه باید وضعیت زمین آن مشخص شود چرا اکنون مشکلاتی با سازمان همیاری شهرداری در خصوص زمین نمایشگاه ارومیه وجود دارد. زمانی که این وضعیت مشخص شود حتما طرح توسعه کمی و کیفی در این مرکز اجرا خواهد شد و شاهد پیشرفت هرچه بیشتر این مرکز خواهیم بود.
در پایان اگر نکتهای باقی مانده است، بفرمایید.
صنعت نمایشگاهی در ایران باید جدی گرفته شود. نمایشگاه ابزاری در دست سازمان توسعه تجارت و بخش تجاری کشور است برای توسعه تجارت و افزایش صادرات. از این رو باید با بها دادن به آن، زمینه توسعه و پیشرفت آن را مهیا کنند.
*سعید لطفی
دانلود با کیفیت