به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از ایرنا، بدترین وضعیت صنایع دستی ایران در طول تاریخ، در اواخر دولت دهم رقم خورد؛ نمایشگاه ها در آن دوره فقط برای نمایش بود نه برای بهبود وضعیت هنرمندان و فعالان؛ و چیزی به اسم گفتمان سازی و تجاری سازی وجود نداشت.
صنایع دستی در اوایل روی کارآمدن دولت تدبیر و امید چنین وضعی داشت: هزینه هایی که برای برپایی نمایشگاه از پول بیت المال پرداخت می شد، از فروش محصولات بیشتر بود.
برای نمونه در نمایشگاهی قریب به یک و نیم میلیارد تومان هزینه برپایی شد و فقط هشتصد میلیون تومان فروش کرد.
این در شرایطی است که در اولین سال انتصاب بهمن نامور مطلق به سمت معاونت صنایع دستی کشور که خود از مدیران شاخص علمی است در مقام عمل نیز از همان آغاز، پیشرفت محسوسی در امور پدید آمد به تعبیر خود او یک «دگردیسی» در همه شئون صنایع دستی از جمله فرایندهای نمایشگاهی که مبتنی بر یک برنامه جدی هدفمند است، شکل گرفت.
وی هدف و مدل کار را مطابق نیازهای صنایع دستی تغییر می دهد تا شاهد پوست اندازی جدی در این حوزه باشیم؛ طوری که غرفه داران را موظف به پرداخت یک هزینه حداقلی برای واگذاری غرفه می کند. ابتدا واکنش ها از سر نا آگاهی عده ای و شیطنت عده ای دیگر منفی بود؛ ولی راه اصلاح، هزینه دارد.
نتیجه این اصرار بر یک حرکت مبتنی بر علم و منطق چنین است:
در یکی از نمایشگاه های دوره وی، دولت کمتر از 200 میلیون تومان هزینه می کند و هنرمندان بیشتر از سه میلیارد تومان فروش دارند.
این درحالی است که پیش از آن بدون برنامه ریزی هدفمند، فروشندگان و هنرمندان حاضر در نمایشگاه مجبور بودند با هزینه های زیادی در هتل های تهران اقامت کنند و بدون فروش و یا زیان مالی به مناطق خود بازگردند؛ و این موضوع نه تنها حسنی نداشت، بلکه عادت به هتل نشینی و آرزوی زندگی تجملی ضعفی بود که برخی از هتل نشینی در تهران با خود به یادگار می بردند و سیستم متداول زندگی شان را به هم می زد.
نامور با طرح تجاری سازی صنایع دستی گام های درستی برای خروج آن از شکل سنتی بر می دارد که به مانند بسیاری از موارد مشابه، در ابتدای امر افکار و جامعه سنتی در برابر این تئوری مدرن و مورد نیاز مقاومت می کنند.
واگذاری غرفه ها و حضور در نمایشگاه ها را از رایگان بودن صرف، خارج می کند؛ اعتقاد وی و تیمش بر اساس یک دوره مطالعات و تحقیقات، این است که نمایشگاه ها علاوه بر خاصیت ترویجی باید کم کم به رویدادهای تجاری هم تبدیل شوند و بدون تجاری کردن نمایشگاه ها با سوبسید و یارانه دادن صرف، عملا توان رقابت با هیچ کشور شناخته شده ای در زمینه صنایع دستی مثل چین، هند و مراکش را نداریم و نتیجه بی تدبیری در پرداخت یارانه این خواهد بود که کیفیت، روز به روز نازل تر و کمیت نیز دچار افول می شود.
این استحاله و دگردیسی انجام شد و غرفه ها سعی کردند برای به صرفه بودن حضور در نمایشگاه درآمد بیشتری کسب کنند و تجارت را جدی تر بگیرند. برخی به غرفه سازی ها و تبلیغ بهتر روی آوردند و آرام آرام برندسازی های جدید شکل گرفت تا صنایع دستی از یک حوزه صرفا نوستالژیک به حوزه تجاری تبدیل شد.
این چیزی بود که می توانست آینده صنایع دستی را تضمین کند یعنی تغییر یک حوزه نوستالژیک که صرفا با انگاره های قدیمی بودن و فعالیت کهنسالان در جاهای نمور تعریف می شد، جای خود را به تعریف جدیدی با فعالیت جوانان و پاسخگوی نیازهای امروز بودن داد؛ و تغییر انگاره، صنایع دستی از یک حوزه نوستالژیک به یک حوزه پویا، خلاق و پاسخگوی نیازهای امروز .
این تجاری سازی «قدم آهسته» و تبدیل شدن به یک حوزه ارز آور و اشتغالزا از طریق آمار نیز قابل مشاهده است به طوری که بالاترین رشد صادرات و فروش را در همه حوزه های غیرنفتی تولیدی کشور در سه سال گذشته نصیب صنایع دستی می شود و بالاترین رشد را در صادرات محصولات فرهنگی حتی نسبت به فرش به دست می آورد که شرح دستاوردهای اقتصادی این برنامه ها مجال دیگر مبسوط می طلبد.
اما نمایشگاه سی ام به گواه منصفین، جلوه های بهتر نسبت به ادوار قبل در عرضه و بسته بندی محصولات دارد.
در سال های نه چندان دور، نمایشگاه پر بود از غرفه هایی که به وسیله چادر پاره و پارچه از هم جدا شده بودند و ظاهر به هم ریخته و نامرتب آن با آشفتگی تمام، ترکیبی ناموزون و نامطبوع از یک رویداد ملی ایجاد می کرد.
در سه سال گذشته غرفه ها از نظر ظاهر با سازه ها و جداکننده «پارتیشن» هایی موسوم به اسپیس حظ بصری و نظم بهتری پیدا کرده بود که در دوره سی ام در دوره معاونت پویا محمودیان که از مدیران کل نامور بود و پس از ترک پست او برای ادامه همان خط مشی بر کرسی او نشست، با یک جهش محسوس، از غرفه بندی های کاملا حرفه ای مرسوم نمایشگاه های بین المللی و عنوان بندی و اطلاع رسانی محیطی، شکل متمایز و قابل قبولی به خود گرفته است.
سی امین نمایشگاه ملی صنایع دستی از سوم تا نهم شهریورماه 1397 با مشارکت بخش های بازرگانی فعال، واحدهای صنفی، فروشگاه های اینترنتی، صادرکنندگان، شرکت های فعال در حوزه صنایع دستی در سالن های شماره 8، 9، 10، 11 و سری 25 محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران درهشت هزار مترمربع و 500 غرفه از31 استان در حال برگزاری ست.
غرفه هایی برای آشنایی سازی کودکان و نوجوانان با مهارتهای صنایع دستی، «خانه ایرانی»، شهرها و روستای جهانی، جلوه های شکیل در رشته هایی مثل سفال ، نساجی، زیورآلات قیمتی، زیراندازها، آنقدر چشم نواز شده تا هر ایرانی را برای دیدار از این نمایشگاه ترغیب کند.
کارها حرفه ای تر شده تا هیچ فروشنده ای در فضای مدرن امروز از مخاطب مدرن امروز که شاید تکرار طراحی های صرفا قدیمی کمی دلزده اش کرده بود، جا نماند.
معاونت صنایع دستی، امسال برای 10 استان محروم کشور و مناطق زلزله زده سرپل ذهاب و کرمانشاه امکانات و غرفه های رایگان اختصاص داده، ضمن اینکه شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع دستی هم از امکانات و امتیازات ویژه ای برخوردار هستند. سیاه چادرهای عشایری نیز همچنان در فضای باز چشم نواز است.
همه این تغییرات شاید هنوز برای رکورد گذاری در فروش که مشکل عمده صنایع دستی کشور است هنوز کافی نباشد اما امیدواریم نمایشگاه به رغم دستیابی به پیشرفت و تحول در فروش بتوان نمایشگاهها را به وظیفه ذاتی شان یعنی محلی برای نمایش، عرضه عمومی و مذاکرات برای فروش عمده و قراردادهای بزرگ معطوف کرد.