به گزارش پایگاه خبری عصر نمایشگاه دکتر محمد مراد بیات مدیر عامل مرکز فرهنگ‌‌سازی و آموزش بانکداری الکترونیک (فابا) یکی از مدیران خوش فکری است که با برگزاری نمایشگاه تراکنش ایران موجب رونقی دوچندان در صنعت بانکداری و پرداخت کشور شده است. در شماره 36 مجله نمایشگاه پای صحبت‌های ایشان نشستیم تا با رویکردها و برنامه‌های پنجمین دوره این نمایشگاه که در آبان ماه 1398 برگزار خواهد شد، بیشتر آشنا شویم. این مصاحبه را در ادامه می خوانید.

درباره تاریخچه و اهداف برگزاری این نمایشگاه توضیحاتی را بیان فرمایید.

تاریخچه این نمایشگاه به زمان شکل‌گیری مرکز فابا باز می گردد. در سال 86 که با حضور مقامات ارشد وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و مدیران ارشد بانکهای دولتی و خصوصی، مرکز فابا به منظور فرهنگ سازی و آموزش فناوری های جدید بانکداری شکل گرفت، هدف این بود که این فرهنگ سازی در لایه های مختلف انجام پذیرد. انتشار نشریات تخصصی ، سایت های خبری، دوره های آموزشی، سمینار های کاربرری و مهارتی، بخشی از راهکارها برای رسیدن به اهداف مرکز فابا بود. یکی دیگر از اهداف شکل گیری این مرکز این بود که بتواند در تعامل با صنعت و در عین حال در تعامل با شرکت های فعال درحوزه فناوری های جدید در داخل و خارج از کشور، ارزش افزوده ای را برای صنعت بانکداری و پرداخت کشور ایجاد کند. لذا قرار بود ما در پاییز سال 88 اولین نمایشگاه تراکنش ایران را برگزار کنیم. اما در آن سال، به دلیل بحران سیاسی که در کشور ایجاد شد، این موضوع قابلیت اجرایی شدن نداشت و بعد از آن هم کشور وارد فاز تحریم ها شد درحالی که ما  یک بخش عمده این نمایشگاه را با هدف تعامل با شرکت های فناوری خارجی بنا کرده بودیم و این رابطه قطع بود. سال 92 که دولت یازدهم بر سر کار آمد و رویکرد تعامل سازنده با دنیا را در پیش گرفت، وقت آن بود که این موضوع را دوباره احیا کنیم. موضوع را با مقامات ارشد دولت در میان گذاشتیم و در جلسات مطرح کردیم که اگر قرار به تحقق اهداف سند چشم انداز سال 1404 و رسیدن به رتبه یک در منطقه باشد، باید به صنعت بانکداری و پرداخت و کسب و کار های مربوط به آن، به صورت جدی‌تری پرداخته شود. یک بخشی از این کار بر عهده بانک مرکزی است که باید وظایف رگلاتوری خود را انجام دهد و اهمیت زیادی هم دارد. بخش دیگر مربوط به حوزه کسب کار است که مرکز فابا می تواند متولی آن باشد. خوشبختانه دولت‌مردان به شدت از این ایده استقبال کردند و به ما توصیه کردند مقدمات این کار را فراهم کنید ولی بگذارید این ایده بعد از توافق و اجرایی شدن برجام، اجرایی شود. سال 94 که برجام به امضا رسید، مرکز فابا این پروژه را کلید زد و آبان ماه سال94 اولین دوره نمایشگاه را برگزار کرد. کرد. این تاریخچه ای از برگزاری نمایشگاه تراکنش بود. 
و اما درباره اهداف برگزاری؛ چشم انداز مرکز فابا برای رویداد ITE این است که ایران به مرکز ثقل فعالان فناوری حوزه مالی، بانکی و پرداخت در خاورمیانه تبدیل شود. چرا که هم کشور از این ظرفیت برخوردار است و هم ایران دالان و مسیردسترسی به یک بازار 400 تا 500 میلیونی در منطقه است. از سوی دیگر مرکز فابا، شناخت عمیقی از این صنعت دارد و بزرگانی مانند جناب آقای مقدم؛ با سابقه 48 سال فعالیت در این صنعت، در مجموعه فعال هستند. مرکز فابا در واقع با این چشم انداز موضوع را راه اندازی کرد. رویکرد ما نیز توسعه کسب و کارهای بخش خصوصی در حوزه فناوری های جدید است. در واقع این مرکز در حوزه امور دولتی ورود نمی‌کند و می خواهد بهترین ها ی بخش خصوصی در زمینه های مختلف فناوری های حوزه مالی را شناسایی و امکان توسعه بازاز آنها را فراهم کند. این وظیفه دولت نیست؛ بخش دولتی در این زمینه ها تنها سیاست گذاری می کند؛ این موارد همه باید در بخش خصوصی انجام شود و این نمایشگاه متعلق به بخش خصوصی است.
ما تا سال 94 از بانکداری سنتی به سمت بانکداری الکترونیک حرکت کرده بودیم و وقت آن بود که از بانکداری الکترونیک به بانکداری دیجیتال گذر کنیم. این نمایشگاه در حوزه کسب و کارهای بخش خصوصی به دنبال ایده پردازی و ارائه راهکار ها در این زمینه است. خوشبختانه چهار سال است که این نمایشگاه را در آبان ماه برگزار کرده ایم و علی رغم فراز و نشیب هایی که داریم هر سال بهتر از سال قبل بوده است. در این مدت در 7 کشور مختلف دنیا دفاتر نمایندگی فابا را راه اندازی کرده ایم. نمایندگان مرکز فابا با بانک ها و شرکت های فناوری‌محور آن کشورها مذاکره و راه های تعامل با آنها را در قالب نمایشگاه تراکنش و مرکز فابا بررسی می‌کنند. هم اکنون حدود 45 تفاهم نامه با آنها امضا شده است. در عین حال علاقه مندان زیادی هم در داخل کشور در این نمایشگاه شرکت می کنند. من با قاطعیت خدمت شما عرض می کنم که بیش از 90 درصد فعالان این صنعت سالانه چه به عنوان اسپانسر یا به عنوان غرفه دار یا بازدید کننده، در این نمایشگاه شرکت می کنند. جای این نمایشگاه در کشور ما خالی بود و برای راه اندازی آن علاوه بر دولتمردانی که عرض کردم، با فعالان و بزرگان این صنعت جلسات متعددی برگزار شد. در واقع آنها تایید کردند که جای این نمایشگاه در کشور خالی است. اطمینان داریم که هرچند برخی فراز و نشیب ها باعث کندی کار می‌شوند، ولی نافی و مانع کار ما نخواهند بود و ما در هر مقطعی می‌توانیم ظرفیت و بستر جدیدی را برای استفاده نظام بانکی کشور از فناوری های جدید، در این نمایشگاه ایجاد کنیم.

- با توجه به شرایط تحریمی رویکردهای شما در برگزاری این رویداد چه تغییراتی داشته است؟
ما دو رویکرد را در پیش گرفته ایم. یکی اینکه این نمایشگاه هر سال در آبان ماه برگزار خواهد شد؛ حتی اگر به قولی از آسمان سنگ ببارد و از زمین تیر. دومین رویکرد، گسترش جامعه هدف نمایشگاه به خارج از مرزهاست. به عنوان مثال ما اکنون هم از کشورهای آسیانه میانه برای برگزاری این نمایشگاه درخواست داریم و هم از کشور عراق. از عراق دو یا سه گروه مراجعه کننده داشتیم تا این نمایشگاه در در کشور آنها نیز برگزار شود. از کشور ترکیه این درخواست وجود داشته است. به یاری خداوند ما در آینده این نمایشگاه را در کشور های دیگر نیز برگزار خواهیم کرد و به احتمال قریب به یقین، در دوره پیش رو یعنی آبان ماه 98 از نمایشگاه های آتی در کشورهای خارجی رونمایی می‌شود. 

- از برنامه‌های دیگر خود برای برگزاری این دوره از نمایشگاه تراکنش، توضیحاتی بفرمایید.
اول اینکه ما در این دوره بیشتر بر «راه‌حل‌محوری» تمرکز خواهیم داشت. به طور مثال در سال های گذشته ما از بلاک چین به صورت کلی صحبت کردیم اما در این دوره بیشتر بر راه حل هایی که بلاک چین می تواند ارائه دهد تمرکز خواهیم کرد. رویکرد ها از تئوری محوری خارج و به سمت نحوه استفاده در کسب و کارها خواهد رفت.
مورد دوم اینکه ما در سال های گذشته در خصوص اهمیت طرح تحول دیجیتال در نظام بانکی کشور صحبت کردیم. امسال می خواهیم بر راهکار ها و راه حل های این حوزه متمرکز شویم.
سوم اینکه امسال نظام بانکی کشور با موضوع ادغام نظام بانکی کشور روبه‌روست که این تجربه بسیار بزرگی دراین مقطع به شمار می رود. این موضوع با اهمیتی است که راه حل ها و چالش های پیش روی آن را بررسی خواهیم شد.
چهارم اینکه در شرایط تحریمی هستیم و تلاش خواهیم کرد راه حل های حفظ نشاط، شادابی و پویایی کسب و کارها را در این شرایط بررسی کنیم.
پنجم اینکه فناوری ها، شرکت ها و کسب و کارها باید خدمات خود را با شرایط فعلی کشور تنظیم و به روز کنند و راه حل ها و روش ها در این حوزه مورد بررسی قرار خواهند گرفت و باید سناریو و برنامه b خود را به جای برنامه a  که در شرایط عادی کاربرد دارد، ارائه دهند.
همچنین امسال دایره مشارکت‌کنندگان نمایشگاه ما گسترش خواهد یافت. به طور مثال بخش فناوری صنعت بیمه در سالهای گذشته حضور نداشتند ولی در نمایشگاه امسال شاهد حضور آنها نیز خواهیم بود. همچنین امسال اپراتور ها در نمایشگاه حضور خواهند داشت و خدمات و فضاهای مشترکی را که با صنعت بانکداری و پرداخت دارند ارائه می‌کنند. شهرداری ها را نیز داریم که در حوزه شهر هوشمند و خدمات مشترکی که در تراکنش های مالی با صنعت بانکداری و پرداخت دارند، حضور خواهند داشت. درست است که امروزه تمام اینها یک صنعت مستقل و به ظاهر از هم منفک هستند، ولی نقاط مشترک بسیاری با یکدیگر دارند. ما آن حوزه های مشترکی که به تراکنش های مالی آنها مربوط می شود را مد نظر قرار خواهیم داد. به عنوان مثال در باره شهرداری ما با حوزه محیط زیست و مدیریت پسماند در این نمایشگاه کاری نداریم و درباره آنها صحبت نمی‌شود بلکه در حوزه تراکنش های مالی متمرکز خواهیم بود. به طور مثال نحوه پرداخت ها در مترو و اتوبوس و حمل و نقل عمومی بررسی خواهد شد. زیر ساخت های تمام این پرداخت ها را باید صنعت بانکداری و پرداخت برای شهرداری فراهم کند. در مورد بیمه ها نیز که متاسفانه در حوزه بهره‌گیری از فناوری، کمی از نظام بانکی عقب هستند، این نمایشگاه جایی است که می توانند در تعامل با این صنعت قرار بگیرند.
این ها همه ویژگی هایی است که امسال دایره بازیگران این نمایشگاه را با نقاط مشترک بسیار زیاد توسعه خواهد داد؛ این بخش‌ها در واقع در بده بستان دائمی با یکدیگر هستند و ناگزیر از این ارتباط مستمر و همیشگی هستند.
از بخش های جذاب دیگر که در سال های گذشته نیز در نمایشگاه بودند، می توان به جشنواره چهره های ماندگار، جشنواره بزرگ فین تک و جشنواره استارتاپی شهر هوشمند اشاره کرد.
می توانم این قول را به شما بدهم که علیرغم شرایط تحریمی ایجاد شده، نمایشگاه تراکنش امسال پررنگ تر و موفق تر از سال های گذشته برگزار خواهد شد. یکی از دلایل این موضوع تلاش و کوشش بی وقفه و برنامه ریزی دائمی است که ما برای تحقق این هدف داریم. در عین حال این نمایشگاه از زیرساخت های قدرتمندی برخوردار است که اجازه می دهد این هدف را محقق کنیم.

- درباره حضور شرکت های خارجی در نمایشگاه بفرمایید و آیا غرفه داران خارجی در نمایشگاه حضور خواهند داشت؟
ما تا کنون چند اعلام امادگی و درخواست از طرف شرکت های خارجی برای حضور در ITE 2019 داشته‌ایم  و این اتفاق خواهد افتاد؛ ولی با کمی تفاوت نسبت به سالهای قبل. طبق بخش نامه صادره رئیس جمهور در خصوص عدم درج مهر در پاسپورت گردشگران خارجی، ما نیز در جهت رفع نگرانی شرکت های خارجی از حضور در نمایشگاه تلاش خواهیم کرد. به گونه‌ای که شرایط حضور شرکت های خارجی و نمایش محصولات و راه حل های آنها را را بدون درج و ذکر عنوان اصلی فراهم می‌کنیم. البته این را نیز قبول داریم که حضور آنها کم رنگ تر خواهد شد و ما برای جبران این کم رنگی تلاش می‌کنیم از سال آینده و در شش ماهه اول سال حتما در یکی از کشورهای همسایه این نمایشگاه را برگزار کنیم. تا شرکت هایی که با ما تفاهم نامه امضا کرده اند بتوانند در نمایشگاه کشور ثالث مثلا استانبول ترکیه حضور پیدا کنند و با خریداران و مشتریان ایرانی خود در آنجا ملاقات کنند.

- و صحبت پایانی جنابعالی....
شاید جمله " خواستن توانستن است" حرفی بدیهی باشد ولی نکته بسیار بزرگی است یعنی ما در سخت ترین شرایط هم می توانیم کار را انجام دهیم. ما کشوری هستیم که علیرغم همه دشواری ها و محدودیت ها، ظرفیت بسیار بزرگی داریم که هیچ گاه نباید کم رمق یا ناامید شویم. در اوج تنگناها این بازار چنان جذابیت دارد که عده زیادی از طرقی که برایشان مقدور باشد، تمایل دارند با ما همکاری کنند و در واقع آنقدر اندیشه، توان و ظرفیت در این کشور وجود دارد که اگر بسترها و نمایشگاه هایی  ایجاد شوند که این ظرفیت ها امکان بروز و نمایش پیدا کنند، به یقین، ما در آینده شاهد کسب  و کارهایی خواهیم بود که تا امروز به ذهن ما نرسیده است. به همین دلیل ما همیشه یک سوم این نمایشگاه را به تیم های استارتاپی اختصاص می دهیم. بدون اینکه هزینه ای از آنها دریافت شود. من معتقدم از این 100 نهالی که در این نمایشگاه کاشته می شود، چه بسا 20 نهال به بار بنشیند و تبدیل به کسب و کاری هایی شوند که هم برای خودشان ارزش افزوده ایجاد کنند و هم جامعه از آنها بهره ببرد. من از رسانه ها تشکر می کنم که باعث شده اند نمایشگاه تراکنش ایران در لایه های مختلف جامعه و این صنعت به خوبی شناخته شود؛ به طوری که امروز ما را با عنوان این نمایشگاه می شناسند و عناوین دیگر کمتر به ذهن آنها می رسد. گر چه می‌دانیم این نمایشگاه رویدادی B2B است و با توده مردم کمتر سر و کار دارد. لطف خداوند هم شامل حال ما بوده است که امروز نمایشگاه تراکنش را فعالان صنعت بانکی، رسانه‌ای و اکوسیستم استارتاپی، نهاد های حاکمیتی و دولتی و سازمان‌های بیرونی به خوبی می شناسند. امروز این مجموعه بارور شده و این امر مسئولیت ما را سنگین تر کرده است تا سال به سال برای افزایش کیفیت نمایشگاه، تلاش مضاعف و دقت نظر بیشتری داشته باشیم.