عصر نمایشگاه- عمان، کشوری کوچک در جنوب شرقی عربستان با جمعیتی بیش از ۴ میلیون نفر است که حدود یکسوم جمعیت آن را خارجیان تشکیل میدهند. این کشور با درآمد سرانه نزدیک به ۴۵هزار دلار، جزو کشورهای ثروتمند جهان به شمار میرود و هرچند بخش زیادی از این درآمد ناشی از نفت است اما عمانیها تلاش دارند با متنوعسازی سبد درآمدی خود، وابستگی به نفت را کم کنند. در میان کشورهای عرب منطقه خاورمیانه، عمان یکی از نزدیکترین روابط را با کشورمان دارد و ایرانیها نیز حساب ویژهای روی حمایتهای دولت این کشور بازکردهاند و شاید به همین دلیل است که بهزودی شاهد برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در این کشور خواهیم بود. در ادامه مروری بر اقتصاد این کشور و صنعت نمایشگاهی عمان خواهیم داشت تا جایگاه این کشور در صنعت نمایشگاهی منطقه مشخص شود.
به گزارش پایگاه خبری «عصر نمایشگاه»، اقتصاد عمان بهطور عمومی اقتصادی نفتی است و بخش عمدهای از درآمد دولت مسقط از طریق نفت، گاز و سایر صنایع مرتبط به دست میآید بهگونهای که در سال گذشته نزدیک به 80درصد از درآمدهای این کشور ناشی از این بخشها بود. این مسئله در دوران نفت گران توانست به اقتصاد این کشور کوچک رونق بدهد اما هماکنون و در دوران نفت ارزان باعث فشار اقتصادی بر عمان شده است تا جایی که دولت این کشور تلاش دارد با سرمایهگذاری و ارائه تسهیلات در دیگر بخشها، حجم وابستگی بودجه خود به نفت را کاهش دهد.
نفت نخستین بار در میانههای دهه 60 در عمان کشف شد و از همان زمان و با توجه به قرارگیری این کشور در منطقهای استراتژیک، طلای سیاه به اصلیترین درآمد این کشور کوچک تبدیل شد. عمان به عضویت اوپک در نیامده است و به همین دلیل از سیاستهای این سازمان پیروی نمیکند و معمولا تلاش دارد حداکثر میزان نفت را به بازارهای جهانی ارائه کند که در دوران رونق بازار نفت به حدود یکمیلیون بشکه در روز نیز میرسید. این مسئله البته در دوران رونق بازار توانست درآمد سرشاری را برای این کشور به ارمغان بیاورد اما هماکنون و با کاهش قیمتهای جهانی نفت، اقتصاد عمان تحتفشار قرار گرفته است و پیشبینی میشود این کشور در سال جاری با کمبود بودجه مواجه شود. در کنار نفت خام، عمان صاحب ذخایر گاز طبیعی نیز هست و این مسئله در سالهای اخیر باعث شده کمی از فشار به بخش نفت در این کشور کم شود هرچند درنهایت اقتصاد این کشور وابستگی زیادی به هیدروکربنها دارد. عمانیها به دلیل موقعیت جغرافیایی کشورشان در حدود 2 دهه پیش به دنبال راهی برای بهرهگیری از ذخایر گازی خود بودند چراکه عملا امکان صادرات گاز از این کشور فراهم نبود و نمیشد به فروش گاز به همسایگانی که اکثرا خود از غولهای انرژی در منطقه هستند حساب کرد. در حال حاضر بخشی از منابع گازی این کشور برای تولید برق مصرف میشود اما از حدود یک دهه پیش، عمان با راهاندازی پروژه مایعسازی گاز توانسته به جمع صادرکنندگان LNG بپیوندد. درنهایت مجموع این عوامل باعث شده بخشهای مرتبط با نفت و گاز یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی در عمان باشد هرچند با حضور بازیگران بزرگ بینالمللی در این بخشها، امکان محدودی برای حضور شرکتهای جدید به این دو بخش وجود دارد.
دولت عمان از مدتها پیش ایدههایی را برای کاهش وابستگی به فروش هیدروکربنها در ذهن داشت و البته اقداماتی نیز در این زمینهها انجام شده بود اما هیچگاه نمیشد این اقدامات را چندان جدی ارزیابی کرد ضمن آنکه باوجود باز بودن درهای این کشور به روی سرمایهگذاران خارجی و باوجود حمایتهای مسقط از این سرمایهگذاریها، هیچگاه شاهد حضور پررنگ سرمایهگذاران بینالمللی در بخشهایی غیر از نفت و گاز در عمان نبودیم. اما در سالهای اخیر با کاهش قیمت نفت، مسقط پروژه متنوعسازی سبد درآمدی این کشور و کاهش وابستگی به درآمدهای ناپایدار نفتی را کلید زده است و تلاش دارد با گسترش دیگر صنایع در این کشور کوچک، خود را تا حد زیادی از وابستگی به فروش نفت جدا کند و البته به نظر میرسد در این زمینه پیشرفت خوبی نیز داشته است چراکه رشد صنایع غیرنفتی در این کشور در حال حاضر به بیش از 7درصد رسیده است که در مقابل رشد 0.4درصدی در صنعت نفت رقم بسیار قابلتوجهی است و بهمرور میتواند باعث کاهش وابستگی این کشور به درآمدهای نفتی شود.
عمان بهطور سنتی کشوری است که اقتصاد آن بر مبنای ماهیگیری و کشاورزی بنا شده و پیش از کشف نفت، این دو بخش اصلیترین منابع درآمد عمان را تشکیل میداد. در حال حاضر هرچند این بخشها سهم اندکی در درآمدهای دولت دارند اما همچنان یکی از اصلیترین مشاغل مردم عمان هستند. در کنار اینها اما توجه اصلی دولت این کشور به توریسم بهعنوان یک منبع درآمدی مناسب و البته پایدارتر از نفت است. عمان هرچند کشور کوچکی است اما از تنوع آب و هوایی مناسبی برخوردار است ضمن آنکه جاذبههای توریستی بسیار زیادی نیز دارد و همین مسئله باعث شده این کشور به یکی از مقاصد گردشگری در منطقه خلیجفارس تبدیل شود. این کشور تلاش زیادی در معرفی جاذبههای توریستی خود دارد و البته در این زمینه موفق هم بوده است تا جایی که مسقط در سال 2012 از سوی موسسه Lonely Planet که بزرگترین ناشر کتابهای راهنمای گردشگری در جهان است بهعنوان دومین پایتخت جذاب برای گردشگری در جهان معرفی شد و در همان سال نیز توانست عنوان پایتخت توریسم عربی را از آن خود کند. علاوه بر این با توجه به موقعیت جغرافیایی مناسب این کشور، صادرات مجدد به کشورهای دیگر منطقه نیز یکی از منابع درآمدی عمان است ضمن آنکه صنعت نساجی و ماهیگیری نیز رونق زیادی در این کشور دارند و بخشی از صادرات عمان را شامل میشوند. دولت عمان در سالهای اخیر بر بخشهای فلزی و معدنی نیز تمرکز کرده است و بهطور مشخص کارخانههایی برای فرآوری آلومینیوم و صادرات در این کشور تاسیس شده است تا از این طریق بتوان علاوه بر تامین نیازهای داخلی، در متنوعسازی سبد صادراتی این کشور نیز نقش داشته باشد. چین، ژاپن و امارات اصلیترین مقاصد صادراتی کالاهای عمانی هستند هرچند در این میان نباید سهم بالای نفت و گاز را در صادرات به 2 کشور چین و ژاپن نادیده گرفت. در مقابل امارات عربی متحده، ژاپن، هند، چین و آمریکا اصلیترین شرکای عمان در زمینه واردات کالا هستند. عمان کشوری صنعتی نیست و به همین دلیل بخش زیادی از نیازهای خود را از طریق واردات تامین میکند. در این زمینه کالاهای مصرفی، مواد غذایی و ماشینآلات، جزو اصلیترین واردات عمان به شمار میروند.
صنعت نمایشگاهی در عمان
کشور عمان هرچند کشور کوچکی در منطقه بزرگ خاورمیانه است اما تلاش دارد نقش کلیدی در مناسبات منطقه بازی کند. این مسئله در بعد سیاسی نمود عینی دارد اما در بعد اقتصادی نیز این کشور تلاش دارد خود را به جایگاه مناسبی برساند و بعید نیست در ذهن حاکمان این کشور، رویای تبدیل شدن به دوبی وجود داشته باشد؛ رویایی که هرچند در حال حاضر کمی دور از دسترس است اما شاید با برنامهریزیهای حاکمان این کشور در سالهای پیش رو محقق شود بهویژه آنکه اقتصاد این کشور در حال دوری از وابستگی به نفت است و در این شرایط افزایش بهای نفت میتواند سیلی از درآمدهای اضافی را به اقتصاد عمان تزریق کند. عمانیها در اوایل دهه 80 بود که به اهمیت برگزاری منسجم نمایشگاهها پی بردند. تا پیش از آن، نمایشگاهها در این کشور به شکل پراکنده برگزار میشد ضمن آنکه حجم اقتصاد و مناسبات عمان در حدی نبود که نیاز به یک مرکز نمایشگاهی را باعث شود اما حاکمان این کشور با آیندهنگری، تصمیم به تاسیس یک مرکز نمایشگاهی منسجم برای عمان گرفتند و به این ترتیب Oman International Exhibition Centre یا مرکز نمایشگاههای بینالمللی عمان با مدیریت و سرمایهگذاری دولت این کشور تاسیس شد. این مرکز نمایشگاهی در ابتدا بیش از هر چیز معطوف به برگزاری نمایشگاه کالاهای مصرفی بود و هدف اصلی آن نیز بازدیدکنندگانی از داخل عمان و اندک بازدیدکنندگانی از دیگر کشورهای عربی منطقه بودند که برای بازرگانی به عمان میآمدند اما بهمرور این نمایشگاه جنبه بینالمللی خود را به دست آورد. در این میان رونق بازارهای منطقه بود که کمک بزرگی به عمان کرد چراکه در طی زمان، جایگاه عمان از یک بازار مصرف کوچک، به یک صادرکننده مجدد در منطقه تبدیل شد و اینگونه بود که نمایشگاههای بینالمللی توانستند جایگاهی مهمتر را به دست آورند ضمن آنکه بهمرور جهتگیری نمایشگاهها از کالاهای مصرفی به سمت دیگر نمایشگاهها تغییر کرد تا جایی که اکنون این مرکز در سال میزبان صدها هزار بازدیدکننده از عمان و دیگر کشورهای منطقه است و لیست بلند بالایی از نمایشگاهها در آن برگزار میشود. متناسب با رشد اقتصادی عمان، شرکتهای مجری نمایشگاه نیز افزایش پیدا کردند تا جایی که هماکنون بیش از 20شرکت در این زمینه در عمان فعالیت میکنند که برای کشوری با جمعیت و ابعاد عمان رقم بالایی است و نشان از گسترش اقتصاد این کشور دارد.
نمایشگاه اختصاصی ایران در عمان
عمان هرچند تا چند سال پیش در مقابل رقبای منطقهایاش در خلیجفارس کشور کوچکی به شمار میرفت اما ایرانیها از حدود یک دهه پیش به گسترش روابط تجاری با این کشور توجه کردند و به همین دلیل نخستین نمایشگاه اختصاصی ایران در عمان در سال 1386 از سوی شرکت نمایشگاه بینالمللی مشهد در بهمنماه این سال در مسقط برگزار شد. عمان در آن زمان بازاری کوچکتر از اکنون بود و به همین دلیل برگزاری این نمایشگاه بیشتر بهمنظور معرفی توانمندیهای اقتصادی و صنعتی ایران و بیش از هر چیز ناشی از مناسبات سیاسی دو طرف ارزیابی میشد و طبیعتا نمیتوان انتظار نتیجهای ویژه را از آن داشت. پس از آن روابط 2 کشور در زمینه برگزاری نمایشگاهها با فراز و نشیبهایی ادامه یافت تا اینکه چندی قبل خبری مبنی بر برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در عمان منتشر شد. سید علی اعتدالی، مدیرعامل گروه بینالمللی آوین افراز و مجری برگزاری این نمایشگاه در زمینه اهداف برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در عمان گفت: «نمایشگاه اختصاصی ایران در عمان فرصتهای لازم را برای ارائه خدمات سرمایهگذاری، امور بازرگانی و تولیدی، کالاهای مصرفی، خدمات بانکداری و بیمه، خدمات فنی و مهندسی، گردشگری و صنایعدستی و توانمندیهای صادراتی کشور فراهم میکند.» حضور ایران در بازار کشورهای عربی منطقه باوجود تواناییهای بالای کشورمان، حضوری نهچندان پررنگ است و این مسئله بیش از هر چیز به روابط میان ایران و بعضی از کشورهای منطقه و شرایط خاص حاکم بر روابط سیاسی میان طرفین بازمیگردد اما در این میان عمان جایگاهی متفاوت دارد تا جایی که پادشاه این کشور نخستین مهمان حسن روحانی، رئیسجمهور کشورمان پس از انتخاب وی به این سمت بود و به همین دلیل میتوان پیشبینی کرد 2 کشور بهدنبال دستیابی به روابط گستردهتری هستند و برگزاری نمایشگاه ایران که در همکاری با یکی از بزرگترین مجریان نمایشگاهی عمان برگزار میشود میتواند فرصت بسیار مناسبی برای این منظور باشد. به گفته اعتدالی، انواع گروههای کالایی در حوزه مواد غذایی و ماشینآلات و تجهیزات وابسته، کفپوش، موکت، فرش و تابلو فرش، صنایعدستی، ماشینآلات و تجهیزات بستهبندی و فرآوری، تجهیزات پزشکی و دارویی و خدمات مرتبط و خدمات فنی و مهندسی در نمایشگاه یادشده حضور خواهند داشت و این میتواند فرصت مناسبی برای شرکتهای ایرانی باشد تا علاوه بر حضور در بازار عمان، تواناییهای خود را در دیگر بازارهای منطقهای محک بزنند.
*در نظام مالیاتی عمان مالیات بر درآمد شخصی وجود ندارد و به همین دلیل کارمندان و سایر حقوقبگیران برخلاف بسیاری از کشورهای جهان از پرداخت هرگونه مالیات بر درآمدهای خود معاف هستند و این مسئله توانسته به افزایش رفاه عمومی در عمان کمک کند. از سوی دیگر عمان مالیات بر ارزشافزوده را اجرایی نکرده است. در مقابل عمانیها در نظام مالیاتی خود، دریافت مالیات از شرکتها را بهعنوان اصلیترین منبع درآمدی خود تعریف کردهاند و بر اساس نظام مالیاتی فعلی این کشور، مالیات دریافتی از شرکتها معادل 12درصد است که این مسئله در مورد شرکتهای وابسته به حوزه نفت و گاز به 55درصد میرسد. در حال حاضر برنامه مشخصی برای تغییر در نظام مالیاتی این کشور اعلام نشده اما با توجه به آنکه درآمد این کشور از محل نفت افت کرده است، بر اساس بعضی اخبار، برنامههایی برای تغییراتی در نظام مالیاتی و افزایش درآمد دولت از این محل وجود دارد. البته در این زمینه تردیدهایی نیز وجود دارد چراکه افزایش مالیات بهویژه مالیات بر درآمدهای شخصی و اخذ مالیات بر ارزشافزوده میتواند منجر به نارضایتی عمومیشود و بعید است حاکمان عمان به دنبال چنین مسئلهای باشند اما در صورت ادامه روند نزولی درآمدهای نفتی شاید این یکی از گزینههای پیش رو باشد.
*عمان از نظر آزادی در کسبوکار جایگاه نسبتا مناسبی دارد و بر اساس ارزیابی موسسه Heritage، در این زمینه 68.4 امتیازات را به دست آورده است که در رتبه کشورهایی با آزادی نسبی جای میگیرد. راهاندازی یک کسبوکار جدید در عمان بهطور معمول طی یک هفته و با طی 5 مرحله انجام میشود.
*عمان به دلیل وابستگی زیاد به کالاهای وارداتی و نبود منابع و صنایع کافی داخلی، در نظام تعرفهای خود بهگونهای عمل کرده است که کالاهای وارداتی با قیمتهای ارزان به دست مصرفکننده برسد و به همین دلیل متوسط تعرفههای نظام واردات عمان 4.1 درصد است. در زمینه واردات کالا در این کشور محدودیت خاصی بهصورت سازمانیافته وجود ندارد اما دولت هر زمان تصمیم بگیرد این اختیار را دارد که جلوی واردات محصول یا محصولات خاصی را بگیرد.
*عمان و آمریکا قرارداد تجاری آزاد را از سال 2009 میان خود برقرار کردهاند، هرچند آمریکا در میان 3 شریک اول تجاری عمان جایی ندارد.
*عمان تلاش دارد شرایط را برای سرمایهگذاران خارجی تسهیل کند و به همین دلیل سرمایهگذاران خارجی در این کشور الزامی به خرید زمین و مالکیت در عمان ندارند.
*دولت حضور گستردهای در نظام بانکی عمان دارد. بهطور معمول نرخ وامها در این کشور متناسب با نرخهای بازار تعیین میشود اما دولت این کشور برای حمایت از سرمایهگذاران، وامهایی با بهره پایین را نیز در اختیار آنها قرار میدهد.
*بازار سرمایه در عمان چندان گسترده نیست و هرچند تلاشهایی برای ارتقای جایگاه آن انجام شده اما در میان کشورهای خلیجفارس جایگاه بالایی ندارد. بازار بورس این کشور شرایط را برای خریداران سهام از خارج از کشور فراهم کرده است.
*دولت در قالب برنامه Omanization یا عمانیسازی، فشار زیادی به کارفرمایان آورده است تا کارمندان عمانی را جایگزین نیروهای خارجی کنند. هرچند در این زمینه اجباری وجود ندارد اما شرکتها تا حدی در زمینه استخدام نیروهای خارجی بهویژه در بخشهای غیرتخصصی با مشکل مواجه هستند. نرخ بیکاری کشور عمان در حال حاضر حدود 8درصد است که رقم چندان بالایی در میان کشورهای منطقه به شمار نمیرود اما دولت عمان در تلاش است این نرخ را کاهش دهد.
دانلود با کیفیت