عصر نمایشگاه- در جهان امروز، معماران برای رسیدن به وضعیت بهتر وظایف سنگینی را بر عهده دارند. آنان همواره با نگاهی حساس بر همه چیز نظاره میکنند و در پی یافتن راهکارهایی نو در مواجهه با مسائل بحرانی بوده که اقتضای آن آگاهی از علوم و فنون رایج زمانه است تا محصول نهایی خواهان یا به اصطلاح عامیانه خریدار داشته باشد. معماری دو رسالت و هدف دارد؛ یکی برآوردن نیازهای فیزیکی و طبیعی انسانهایی که میخواهند از این بنا و ساختمان و این فضای اشغال شده استفاده کنند، دیگری برآوردن نیازهای معنوی انسانها، اعم از زیبایی، هنر، نوازش احساس و دید و حتی نوازش گوش آنها.
به گزارش پایگاه خبری «عصر نمایشگاه»، وظیفه ازلی معماری خلق استعارههای وجودی مجسم و زنده است که هستی ما را در جهان ثابت کرده و آنرا سازماندهی میکنند. معماری، ایدهها و تصاویر زندگی آرمانی را بازتاب میکند؛ تحقق میبخشد و ازلی میسازد. ساختمانها و شهرها ما را قادر به ساخت، درک و یادآوری جریان بی شکل واقعیت میکنند و سرانجام بازشناختن و یادآوری اینکه ما که هستیم. معماری ما را قادر به درک و فهم دیالکتیکهای پایداری و تغییر میکند، تا در جهان سکونت گزینیم و در تسلسل فرهنگ و زمان جای بگیریم. معماری هنر مصالحه مابین ما و جهان پیرامون ماست و این میانجیگری از طریق ادراکات حسی رخ میدهد.
رسالت معماری طراحی فضاست. طراحی فضا و مدیریت فضا نیز برای مدیریت رفتاری است که داخل آن فضا اتفاق میافتد؛ یعنی رفتارهای داخل یک فضا را میتوان با نوع طراحی مدیریت کرد. از این رو، معماران در گذشته در خلق آثار هنری خود از منبع طبیعت، فرهنگ و مذهب الهام میگرفتند و از این سه رکن در طراحی و معماری ساختمانها بسیار بهره میبردند. انگیزه اصلی معماران سنتی ایرانی بیان و انعکاس مفاهیم فرهنگی و باورهای دینی مردم از یک سو و تحت تأثیر قرار دادن رفتارهای مردم توسط این عناصر از سوی دیگر بوده است.
بطور کلی رسالت اصلی رشته معماری طراحی ساختمانهای مفید، زیبا، اصیل و ساماندهی به محیط مصنوع و شکلدهی به فضای زندگی انسان در توازن با طبیعت متناسب با ارزشها و شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و فنی جامعه است.
معماران از جمله کسانی هستند که باید از شرایط امروز جامعه، ویژگیها و نیازهای آنها اطلاع داشته باشند. از حوزههای مختلفی چون جامعهشناسی، انسانشناسی، روانشناسی، فلسفه، تاریخ، جغرافیا، محیط زیست، اقتصاد، فرهنگ، هنر و صنعت، مدیریت، برنامهریزی و ... برای پیشبرد کارشان بهرهگیرند. معماری در نتیجه فرایندی پیچیده و در عین حال لذتبخش برای علاقهمندان است.
رسالت معماری در طراحی پاویون اکسپوها:
- توجه به شعار اکسپو :
اکسپوها در حقیقت چالشهایی برای حل مشکلات امروز و فردا هستند از اینرو هر کدام از پاویونها در حیطه موضوعی که مشخص کردهاند لازم است طراحی و ساخته شوند. موضوع اکسپو 2020 «پیوند ذهنها، خلق آینده» ادعای همین مطلب در مورد بیتوجهیهای نسل حاضر در قبال آیندگان و همبستگی افکار گوناگون برای پیدا کردن راهکارهایی مناسب برای مقابله با مشکلات است که بصورت کلی بیان شده و نیاز به واکاوی بیشتر و کشف ایدههای ناب را میطلبد. معماری فرایند ترکیبی عظیمی است که عناصر مختلف را با هم تلفیق کرده و مفاهیم بهدست آمده را در شکل یک اثر عرضه میکند. این اثر ممکن است تأثیر فراوانی در بهبود شرایط کنونی جامعه و انسانها داشته باشد لذا نقش حساس معماری در رسیدن به اهداف اکسپوها کاملا آشکار است و از آنجایی که شعارهای اکسپوها، شعارهایی جهانی است لازم است معماری نیز جهانی باشد در عین حال که بومی اندیشه و پاسخ داده میشود.
-خلاقیت و نوآوری:
خلاقیت در واقع فرایندی است که از طریق آن ایدههای جدید تولید میشوند در حالی که نوآوری بر فرایند تبدیل این ایدهها به عمل اشاره دارد. خلاقیت پیششرط لازم برای نوآوری است و از بستر و زمینه نشأت میگیرد. معماری سنتی ایران را از هر جهتی بنگریم خلاق بوده و در راستای فراهمکردن آسایش استفادهکنندگان به نیازهای آنان توجه ویژهای داشته است. معماران با اندک امکاناتی که در اختیار داشتند سعی میکردند راه منطقی را انتخاب کنند و ارائه دهند. زیرا آنها نگاه عمیقی به ریشهها و پیامدهای هر رویدادی میکردند و خلاقیت و نوآوری را در مرکز کار خود داشتند و به ایجاد بنایی منحصربه فرد علاقهمند بودند. نادر خلیلی از جمله کسانی بود که با خلاقیت خود توانست شیوه خاصی از کاربرد مصالح سنتی را با تکنولوژی امروزی تلفیق کند و به نوآوری دست یابد. معمارانی همچون خلیلی میتواند راهگشای ما در خلق ایدههای ناب باشد.
-کیفیت و راز جاودانگی:
ارزشمندی و جاودانگی یک اثر معماری تا حدود زیادی به کیفیت آن بستگی دارد؛ کیفیتی که معنا و کالبد را شامل میشود و از جزئیات تا کلیات را دربر میگیرد. کیفیت در انتخاب مصالح، کنار هم قرار گرفتن اجزا، هماهنگی با محیط، درک عناصر مفهومی و نمادین و ... همگی مواردی است که یک اثر را تبدیل به نمونه بارز در بازه زمانی و مکانی میکند. درک کیفیت فضا را میتوانیم تحت تأثیر دو عامل زیر بدانیم:
عوامل فردی: مانند فرهنگ- عادات و رسوم- خاطرات ذهنی- دانش ضمنی و ...
عوامل محیطی: موقعیت استقرار فضایی و ساختار فضا مانند شکل- ابعاد- تناسبات- و... بطورکلی عوامل کمی مکانی.
اکسپوها محلی یکسان را برای همه کشورها در نظر میگیرد و این کیفیت آن معماری است که از زمین خالی، پدیدهای شگفتانگیز، سودمند، زیبا و همهجانبهنگر به وجود میآورد که تا سالها میتوانند در ذهن افراد تجربه کننده پایدار باقی بماند.
-زیبایی چشمنواز و روحنواز:
انسان از زمانی که به معماری مبادرت ورزیده، به نیازهای روحی و حس زیباییشناسی نیز توجه داشته است. تعامل میان معماری و زیبایی به عنوان یک مقوله هنر و انسانساخت، دارای پیچیدگیهایی جهت ارزیابی است. هر چند نیازهای مادی و معنوی به دلیل ترکیب یافتگیشان جداییناپذیرند، اما بر حسب نوع معماری و موقعیتهای ویژه مکانی و زمانی بین انگیزهها و باورها ارتباط برقرار میکند. عوامل زیر را در زیبایی و دریافت آن از اثر معماری موثر دانستهاند:
1.محیط و مکان 2.فضا 3.هماهنگی 4.هویت.
در اکسپوها زیبایی پاویونها هم چشم (مادی) و هم روح (معنوی) را باید نوازش کند؛ پاویونی که تنها از نظر ظاهری زیبا باشد در وهله اول چشم را میگیرد ولی بعد از گذشت مدت زمان اندکی تکراری و بدون هدف جلوه مینماید. اما چنانچه زیبایی معنادار باشد تشویقکننده، دعوتکننده و هدایتگر راه خواهد بود و از ملالآوری محیط خواهد کاست.
-بهرهگیری از معماری با هویت ایرانی:
قرار است در اکسپو پاویونی مختص کشور ایران و شناسنامهدار طراحی شود. این بُعد از اکسپو با فرهنگ بومی در ارتباط است و نمیتوان کشوری که دارای فرهنگ و تاریخ دیرینه و سرمایههای ارزشمند در زمینه معماری بومی است نادیده گرفت و معماری بدون هویتی خلق کرد. نقوش هندسی زیبا و مفهومی، فناوریهای ساخت بومی، فرمهای خالص و هماهنگ با زمین، استفاده از مصالح سازگار با محیط، رعایت مقیاس انسانی، ظرافت و زیبایی، در نظر گرفتن آسایش و امنیت، بهکار گیری رنگهای ویژه در کاربریهای مختلف، توجه فراوان به عناصر طبیعی و اصل مفید بودن فضاها و ... از ویژگیهای خاص معماری ایرانی است که در هر بنای ماندگار به وضوح قابل مشاهده است. از اهداف توسعه پایدار حفظ و توسعه بوم فرهنگهاست و اکسپوها بطور مستقیم و غیرمستقیم با این اهداف آشنا هستند بنابراین ضرورت استفاده از نمادهای معماری ایرانی به عنوان عناصر هویت ساز غیر قابل انکار است. با نظر به اینکه در زمانهای مختلف مشکلات گوناگونی بر سر راه معماران ایرانی وجود داشت تلاش کرده بودند با شرایط موجود کنار آمده و با آن معماری را تطبیق دهند. متأسفانه امروزه رقابت در عرصههای ظاهری فراگیر شده و از بطن موضوع دور شدهاند. آلودگیهای بصری و زیست محیطی و عدم طراحیهای سازگار با محیط در بیشتر موارد در نتیجه صحیح نبودن معماری و اصول آن به وجود میآید. معماری سنتی به عنوان پایدارترین معماری و معماری معاصر به عنوان جدایی ناپذیرترین عنصر در شرایط حاضر میبایست به طرز منطقی با هم ادغام شوند تا شکافها و نیازهای ایجاد شده را پوشش دهند. دغدغه اصلی اکسپو از این طریق هم پاسخ داده میشود و هم انگیزهای برای یافتن روشهای جدید و ایجاد حس رقابت در میان شرکتکنندگان به وجود میآید. لذا رسالت معماری اینگونه تمام و کمال شکوفا میشود.
نتیجه:
معماری کردن برای اکسپوها به دلایل مختلفی امری بسیار حساس است. از مهمترین دلایل آنها وجود رقبای حرفه ای در این عرصه بوده که در فکر پیشی گرفتن و جهانی شدن هستند که در این صورت باید خلاقانه تفکر و نوآورانه به عمل رسانند. دلیل دیگر، اهمیت بسزای آن در توسعه پایدار و تأثیر آن در فرهنگ و اقتصاد و محیط است. با توجه به مشکلات عصر حاضر اگر به فکر آینده نباشیم کاری عبث و بی فایده انجام داده ایم. از طرفی دیگر هر چقدر پاویونها زیباتر و با کیفیت تر طراحی و ساخته شده باشند افراد بیشتری تمایل به بازدید از آن خواهند داشت که افتخاری برای کشور به حساب میآید. در آخر مسئله هویت است هر پاویونی باید نشانی از ویژگیهای خاص بوم فرهنگی داشته باشد تا بتوان آن را به عنوان مثال، ایرانی قلمداد کرد. معماری ایرانی شایسته بهترین تقدیرهاست لذا تلاش بیشتری برای بهتر جلوه دادن آن لازم است.
منابع:
الکساندر، کریستوفر (1390)، معماری و راز جاودانگی: راه بی زمان ساختن، ترجمه: مهرداد قیومی بیدهندی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
لاندری، چارلز. بیانچینی، فرانکو (1394)، شهر خلاق، ترجمه: عبدالرضاهاشمی و بهراد فرمهینی فراهانی، تهران: آذرخش.
هال، ادوارد (1388)، چشمان پوست معماری و ادراکات حسی، ترجمه: رامین قدس، تهران: گنج هنر.
-https://hammihan.com
-https://fa.wikiquote.org
دانلود با کیفیت